Wat zijn loose parts?

Loose parts zijn losse speelmaterialen met een open einde. Ze komen uit de natuur of uit de ‘echte’ wereld. Denk aan een plastic buis, touw, een grote blauwe ton, een fietsband, boomschijven enzovoort. Maar wat maakt een voorwerp nu precies een 'loose part'?

Het is interessant als ze groot zijn, maar het is vooral belangrijk dat kinderen ze zelf kunnen verplaatsen en manipuleren. Zo geven kinderen hun eigen speelruimte vorm en kunnen ze materialen naar hartenlust combineren.

Loose parts verschillen van speelgoed doordat ze in oorsprong niet bedoeld zijn om mee te spelen. Dat geeft deze materialen nu net hun open karakter. Ze zijn niet ontworpen met een bepaald speeldoel en kunnen daarom allerlei dingen worden tijdens het spelen. Op die manier voeden loose parts de verbeelding van kinderen en geven ze kinderen actorschap in hun eigen spel.

Je merkt dat loose parts niet enkel gaat over het materiaal, maar ook over een bepaalde kijken op (het spelen van) kinderen.  We laten enkele experts aan het woord die praktijkervaring hebben in het werken met loose parts, zowel in jeugdwerk als in het onderwijs.

• Suzanna Law (Playworker bij Pop-Up Adventure Playground) spreekt over ‘looseness’ als belangrijk kenmerk van loose parts. “Looseness is waar het spelen gebeurt, het is niet het object zelf.” Het gaat niet over het materiaal op zich, maar over de mogelijkheden die het materiaal biedt. Ook bepaalde concepten kunnen dus loose parts zijn. Denk maar aan de wind of aan muziek.
  Ook als volwassene spelen we een belangrijke rol in die ‘looseness’. Staan we kinderen toe om op hun eigen manier met het materiaal spelen? Dit vraagt van ons als volwassene om ons bewust te worden van onze eigen drang naar controle en meer vertrouwen te schenken aan kinderen. De sfeer die je creëert op de speelplek is dus even belangrijk als het materiaal dat je aanbiedt.
• Kimberley Crisp (leerkracht, mentor en aanhanger van de Pikler-pedagogie) beschrijft een loose part als een materiaal dat passief is totdat een kind er actief mee aan de slag gaat. Het kind heeft leiderschap over het materiaal. Loose parts vragen van kinderen dat ze actief hun eigen beelden aan het object toevoegen. Zo trainen kinderen hun ‘verbeeldingsspier’. Hoe simpeler het object is, hoe complexer het denken van het kind wordt en hoe dieper de relatie met het object.
• Chris Hume (oprichter van Kodo Kids) bekijkt loose parts vanuit design perspectief. Volgens hem is het belangrijk om loose parts niet te benoemen. Door materialen een naam te geven, geef je ze een bepaalde betekenis en een bepaalde manier van gebruik. Hij pleit ervoor te kijken wat kinderen er zelf mee doen en hoe zíj het materiaal benoemen. Op die manier geef je kinderen actorschap over het materiaal.

Tijdens het designproces denken wij misschien aan 100 manieren om een bepaald materiaal te gebruiken, daarna tonen kinderen ons hopelijk nog 100 andere manieren.

Chris Hume, Kodo Kids

• Suzanne Axellson (leerkracht en schrijfster van de blog Interaction Imagination), benadrukt het belang van een gevoel van vrijheid bij kinderen wanneer ze spelen met loose parts. De toegankelijkheid van loose parts is een belangrijke voorwaarde om kinderen deze vrijheid te bieden. De materialen worden pas interessant als kinderen er vrije toegang toe hebben. Naast fysieke toegang is ook mentale toegang belangrijk. Enkel in een omgeving waar kinderen zich veilig voelen, zullen ze alle mogelijkheden van loose parts benutten.

Je merkt dat heel veel materialen het potentieel hebben om een loose part te zijn. Ze worden echter pas écht een loose part als we ze aanbieden vanuit een bepaalde filosofie, namelijk dat ze alles kunnen worden wat het kind wil. Dat impliceert dat we kinderen de vrijheid geven om eigenaar te zijn van hun eigen spel.

Lees meer over onze visie